Domy Gąski i Esterki to dwie kamienice stojące w północnej pierzei radomskiego rynku. Dom Gąski (Rynek 4) należał do pana o nazwisku Gąska. W Domu Esterki (Rynek 5) mieszkała ponoć pani Estera – jedna z ukochanych króla Kazimierza.
Dom Gąski to najstarsza radomska kamienica mieszczańska. Powstała w 1 poł. XVII w. i należała do Adama Gąski – piekarza pochodzącego z Opoczna. Charakterystycznym elementem budynku jest barokowy szczyt ozdobiony pilastrami.
Dom Esterki to budynek współczesny. Wybudowano go w latach 50. XX w., nawiązując do zachowanych materiałów ikonograficznych (m.in. rysunku J. Brandta z końca XIX w.), dodając szczyt stylizowany na barokowy.
Domu Esterki stał się siedzibą Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, w której kwitło życie artystyczne i towarzyskie miasta. W latach 70. XX w. działało tu Biuro Wystaw Artystycznych (BWA). To jednocześnie moment, w którym wnętrza kamienic Gąski i Esterki zostały połączone, tworząc nową przestrzeń wystawienniczą. Gościła ona niemal 200 wystaw, w tym te wyjątkowe – związane z prezentacją współczesnych portretów.
W 1990 r. w kamienicach zaczęło, w miejscu BWA, działać Muzeum Sztuki Współczesnej – pierwsze w Polsce muzeum o takiej nazwie. W jego kolekcji znalazło się wiele unikatowych prac m.in. zbiory przekazane przez Andrzeja Wajdę i Krystynę Zachwatowicz. Dziś zgromadzone dzieła sztuki znajdują się w depozycie w Mazowieckim Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia”.
Od sierpnia 2022 r. kamienice Gąski i Esterki, po kompleksowym remoncie, stały się domem dla nowej wystawy stałej Muzeum im. Jacka Malczewskiego – Muzeum Historii Radomia.
Więcej o Muzeum Historii Radomia – tutaj.
- Rogólski Piotr, Domy Gąski i Esterski – kamieniczki z historią i duszą, [w:] Duszyk A. (red.), Muzeum ReGeneracje. Modernizacja zabytkowych kamienic Gąski i Esterki, 2022, Radom